Sakarya Meydan Muhaberesi’nden çok kısa bir süre önce tahkimatları gezen Halide Edip Adıvar, adını Sakarya Meydan Muhaberesi’nden alan Polatlı’nın Sakarya Köyü’ne göç etmiş bir Kırım Tatarı bir ailenin evinde misafir olur. Adıvar’ın Türk’ün Ateşle İmtihanı isimli kitabında da adı geçen ev bugün Halide Edip Adıvar ve Kadın Kahramanlar Müzesi.
Halide Edip Adıvar ve Kadın Kahramanlar Müzesi, Sakarya Meydan Muharebesi’nde Yunan Ordusu’nun yaptığı işgaller esnasında ve sonrasında çekilirken Haymana, Polatlı ve Sivrihisar bölgesindeki köylerde yapmış oldukları mezalimi incelemek üzere, savaş sonrasında Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kurulan, Halide Edip Adıvar, Yusuf Akçura ve Yakup Kadri Osmanoğlu’ndan müteşekkil Yunan Mezalimini araştırma Komisyonu’nun ofis olarak kullandığı ev aynı zamanda muharebeler esnasında bir süre 12. grup karargahı olarak da kullanılmış. Bugün ise Milli Mücadele’ye en az erkekler kadar katkıda bulunmuş Türk Kadını’nı onurlandırmak adına, 2017 yılında tematik müze olarak düzenlenmiş.
Sakarya Meydan Muhaberesi
Sakarya Meydan Muhaberesi 23 Ağustos – 13 Eylül 1921 tarihleri arasında gerçekleşmiş olup, Ankara’nın Polatlı ve Haymana ilçeleri sınırlarında kalan Sakarya Nehri’nin doğu yakasındaki alanda cereyan etmiş ve Kurtuluş Savaşı’nın dönüm noktasıdır. Savaş, Yunan Ordusu’nun Sakarya Nehri mevzilerine yönelik ileri harekâtı ile başlamış, Sakarya’nın doğusuna geçerek buradaki Türk mevzilerine taarruzu ve güneyden kuşatma teşebbüsü ile devam etmiştir. Savaşın ilk günlerdeki kötü gidişatı üzerine Mustafa Kemal Paşa, “Hattı müdafaa yoktur; sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz.” sözleri bu topraklar üzerinde hayat bulmuştur.
Tarihin yönü değişmiştir
Bu emri izleyen günlerde savunma hattı yer yer kırılsa da, bu kısımlarda geri çekilerek hemen, yeniden mevzilenilmiş. Bu başarılı taktik ile Türk askerinin iman dolu mücadelesi birleştiğinde Yunan Ordusu durdurulmuş ve savaş kazanılmış. Sakarya Meydan Muharebesi ile milletimizin 1683’te Viyana kapılarından başlayarak Anadolu’ya doğru 238 yıllık gerileyişi son bulmuş. Zafer kazanan Türk Ordusu ve Milli Mücadele Hükümeti’ne yurtta ve Dünya’da gösterilen saygı artmış. Kazanılan zaferin ordumuza verdiği moral ve yapılan hazırlıklar sayesinde 26 Ağustos 1922’de Başkomutanlık Meydan Muharebesi zaferi ile Anadolu düşman işgalinden kurtarılmış. Ünlü İngiliz tarihçisi Joseph Arnold Toynbe bu hususta şunları dile getirmiştir: “Sakarya kıyılarındaki Türk zaferi, Yakın ve Orta Doğu’nun siyasal yüzünü değiştirmiştir. İki yüz yıldan beri Batı, ihtiyar Osmanlı İmparatorluğu’nu parçalamaya çalışmış; fakat Sakarya’da Türk’ün kendisi ile karşılaşmış ve O’na dokunduğu anda da tarihin yönü değişmiştir.”
Türk kadınını onurlandırmak adına hazırlanan müze
Sakarya Meydan Muharebesi sırasında Halide Edip Adıvar’ın Sakarya Köyü’nde konakladığı, savaş sonrası ise Halide Edip Adıvar, Yusuf Akçura ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu’ndan müteşekkil “Yunan Mezalimi İnceleme Komisyonu Ofisi” olarak kullanılan, bu gün Milli Mücadeleye erkekler kadar katkıda bulunmuş olan Türk Kadınını onurlandırmak adına müze olarak düzenlenen “Halide Edip Adıvar ve Kadın Kahramanlar Müzesi” görülmeye değer. Türk kadınının o yıllardaki milli mücadele ruhunu yakinen görebileceğiniz, tarihten acı kesitler bulabileceğiniz, tarifi zor duyguları yaşayabileceğiniz bir mekan.
