Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen ‘Yaz Neşesi’ etkinlikleri Kandıra Cebeci Sahili’nde programla devam etti. Yaz boyunca devam edecek etkinlikler Kocaeli’nin 12 ilçesinde de gerçekleştirilecek. Kandıra’da düzenlenen etkinliğin en dikkat çekici ayrıntısı 2 bin yıllık geçmişe sahip Kandıra Bezi’nin işlendiği 100 yıllık çıkrık oldu. Keten bezinden gelinlik de ilgi çekti.
Etkinlikte, Çocuk Tiyatrosu da eğlenceli dakikalar yaşattı. Aileleriyle birlikte hazırlanan sahne önünde yerlerini alan çocuklar tiyatronun keyfini doyasıya çıkardılar. Büyükşehir Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı’na bağlı olan şube müdürlükleri de kendi çalışma alanlarıyla ile ilgili alanda atölye çalışmaları gerçekleştirdi. Palyaçolar, jonglörler ve sokak oyunları ise çocukların neşesine neşe kattı.
Proje ve etkinlikler tanıtıldı
“Kocaeli’de Yaz Neşesi, Sen de Gel” başlığı ile düzenlenen etkinliklerin Kandıra etabında, Kültür Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı’na bağlı Müzeler, Yaygın Eğitim Şube Müdürlüğü (KO-MEK), Şehir Tiyatroları, Turizm ve Doğal Yaşam Alanları ve Kültür Sanat ve Konservatuvar Şube Müdürlüklerinin atölyelerinden oluşan stantlar kuruldu. Stantlarda kültürel ve sosyal çalışmalar ile proje ve etkinlikler tanıtıldı.
KO-MEK’in stantlarına yoğun ilgi
Vatandaşlar, Halk Üniversitesi KO-MEK’in stantlarına yoğun ilgi gösterdi. KO-MEK Çocuk Oyun Odası Atölyesi’nde çocuklara bilek yapımı öğretildi. Çocuklar daha sonra bu alanda renkli boncukları birleştirerek kendilerine bileklik yaptı. Ayrıca ebru standında ebru yapan çocukların neşesi görülmeye değerdi. Yetişkinler ise Dekoratif El Sanatları Atölyesi’ne ilgi gösterdi. Ahşap Boyama, tel kırma ve makrome yapımını izleyen vatandaşlar, uygulama yapma fırsatı yakaladı.
2 bin yıllık geçmişe sahip Kandıra Bezi
Öte yandan Kandıra etkinliklerinde kurulan KO-MEK standının en gözde atölyesi ise hiç kuşkusuz Yöresel El Sanatları Atölyesi oldu. Bilindiği gibi, KO-MEK, 2 bin yıllık geçmişe sahip Kandıra Bezini, verdiği eğitimle yaşatmaya çalışıyor. Yöresel El Sanatları Atölyesi’ndeki Kandıra Bezi Dokuma Tezgâhında usta öğreticiler tarafından Kandıra Bezi dokundu. Kandıralılar yörelerine ait olan kültürel değerin KO-MEK’te yaşatılıyor olmasından duydukları memnuniyeti dile getirerek, özellikle çocuklarının bu geleneği öğrenmelerini istediklerini ifade etti.
100 yıllık çıkrık
Bunun yanı sıra yıllar önce ketenin ham halini ipliğe dönüştüren alet olan 100 yıllık bir çıkrık da KO-MEK standında sergilendi. Günümüzde çözgü makinelerinin yaptığı işi tek başına yapan 100 yılık çıkrık vatandaşların ilgisiyle karşılandı.
Kandıra bezinin öyküsü
Kandıra bezinin öyküsü keten bitkisinin ekimi ile başlar. Keten, sonbaharda ya da ilkbaharda ekilen, tohumu ve lifi için yetiştirilen yıllık bir bitkidir. Tohumundan beziryağı yapılan ketenin lifi de Kandıra Bezi yapımında kullanılmaktadır. Rengi sarımtırak, beyaz ve esmer olan keten lifi, bitkinin sap ve gövdesini oluşturur. Keten bitkisinde dışta görülen kabuk tabakasının iç kısımlarında, odunsu hücreler arasında, demetler halinde lif hücreleri vardır. Bu lif hücreleri demetleri birbirine ve kabuktaki diğer dokulara pektin denilen bir maddeyle bağlıdır. Olgunluğa erişen keten bitkisinin hasadı, kesilmeden topraktan elle yolunarak yapılır. Kökler bir tarafa saplar bir tarafa olmak üzere demetler haline getirilir.
Tarlada kurumaya bırakılan keten, üzerindeki yapraklar kuruyup döküldükten sonra, yine tarlada birbirine çatılarak, beş ile yedi gün süreyle kuruma işlemi devam ettirilir. Bu bekleme süresi sonunda kendi saplarıyla bağlanarak oluşturulan keten demetleri harmana getirilerek sırayla serilip kurumaya bırakılır. Tohumlarından ayırmak için yivi denilen silindir şeklindeki taş bir aletle ve öküzler yardımı ile üzerinden geçilir. Keten liflerinin yapışık olduğu dokulardan ayırmak için derede ıslatılarak çürütme işlemi uygulanır. Yedi gün bekletilen lifler, dereden çıkartıldığında yabancı maddelerden uzaklaştırılmış olur. Harmana getirilen keten demetleri kurutularak tokmak denilen odundan yapılmış bir aletle dövülür. Dövme işlemiyle keten bitkisinin içindeki odunsu parçaların kırılması sağlanır.
Sonrasında keten demetleri tutamlanarak (bir avuç içerisine sığacak kadar) mengenez denilen aletten geçirilir. Mengenez’de keten lifinin içindeki odunsu parçalar temizleninceye kadar işlem yapılır. Bu odunsu parçalara keçin denir. Mengenezden çıkan keten lifleri yivi tarağı denilen tarakla taranır ve iki parça halinde birbirine dolanarak burmalar oluşturulur. Tokmakla dövülen burmaların yumuşaması sağlanarak tekrar yivi tarağı ile taranır. Taranan lifler çıkrık yardımı ile büküm verilerek iplik haline getirildikten sonra ılgıdır denilen çatal bir sopaya dolanarak çile haline getirilir. Çileler kül ile 4-5 saat kazanlarda kaynatılarak ipliğin beyazlaması sağlanır. Kaynatılma sonra kurumaya bırakılan çilelere ipliklerin tüylenmesini önlemek ve dokumada kolaylık sağlamak için çiriş yada haşıllama denilen işlemler yapılır.
Bu işlem sırasında düğümlenip karışan iplikleri ayırmak için çileler, kelebe denilen tahtadan yapılmış aletlere geçirilir. Ilgıdır yardımı kelebedeki ipler, zincir atılarak kazıklardan toplanır. Yücüler ve taraktan geçirilerek düzen denilen el tezgahına yerleştirilir. Kumaşın boyuna olan ipliklerine çözgü ipliği, enine olan ipliklerine atkı ipliği denir. Bu uzun ve kademeli süreç sonunda yapılan iplikler Kandıra Bezi’nin çözgü ipliğini, pamuk ipliği ise atkı ipliklerini oluşturur. Keten iplerinin ekiminden itibaren yapılan bu zor ve meşakkatli işlemlerden sonra kumaşın dokunması işlemi de kendine özgü ve zordur. Dokuma tezgahında dokunan kumaşın sıklaşmasını ve ipliklerin üzerindeki çirişi (Haşıl) gidermek için kumaş dokunduktan sonra yıkanır. Bütün bu işlemlerden sonra el emeği ile dokunan bu kumaşlar gerek tekstilde, gerekse el işlemelerinde kullanıma hazır hale gelmiştir.
Kandıra’daki keten dokumaları, ipliğinin özelliğine göre temelde kalın ve ince olmak üzere ikiye ayrılır. Kalın dokumalar, çöp-kıtık ipi dokumalarıdır ve dokumalardan çuval, yaygı bezi gibi ürünler elde edilir. İnce bez dokumalarının ipliklerine, desenlerine ve karıştırıldığı diğer dokuma ipliği cinslerine göre farklı çeşitleri vardır. Bunlar; yalıngat, çezme, üskülü-idare, kirli dudu gibi adlar alır. Kandıra bezi, kundak bezinden, kefen bezine kadar hayatın tamamında kullanılan bir üründür. Bu kumaştan gömlek, iç çamaşırı, hırka, gelinlik, elbise, şalvar, yatak-yorgan çarşafı, yastık kılıfı, sedir örtüleri, masa ve minder örtüleri, perdeler, kilimler, sofra puğları gibi ürünler yapılır. Ketenden dokunarak yapılan Kandıra Bezinin diğer bir özelliği ise çeşitli ip ve sim kullanılarak üzerine yapılan işlemelerdir.
Günümüzde Kandıra ve yakın köylerde keten ekimi az da olsa devam etmektedir. Diğer yandan önceden dokunmuş sandıklarda saklanan bezler artık gün yüzüne çıkmış, modern hayatın getirdiği bir çok üründe keten bezleri malzeme olarak kullanılmaya başlanmıştır. Meslek Liseleri el sanatları bölümlerinde Kandıra Bezinden el işlemeleri yapılarak çıkan ürünler sergilenmektedir.
Kocaeli Bilim Merkezi Kocaeli Yaz Etkinlikleri
Diğer yandan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı olarak hizmet veren SEKA Kâğıt Müzesi’nin El Yapımı Kâğıt atölyesinde ziyaretçilere, kâğıdın üretim aşamaları tüm detaylarıyla anlatılırken, geri dönüşüm yöntemi ile kendi kâğıtlarını yapma imkânı da verildi. Geri dönüşüm yöntemi ile kendi kâğıtlarını yapan ziyaretçiler SEKA Kâğıt Müzesi hakkında da bilgilendirildiler. Kocaeli Bilim Merkezi Kocaeli Yaz etkinliklerinde Robotik Sergi standı ve Ressam Robot Atölyesi ile yerini aldı. 7’den 70’e herkesin ilgisini çeken Robotik sergisinde 3 Boyutlu yazıcı ve objeler, insansı robotlar ve bilim merkezinde tasarlanan Robotik sistemler yer aldı. Ressam Robot Atölyesine katılan minikler ise bardak, motor ve kalemleri kullanarak resim yapan robotlar ortaya çıkardı.
Kocaelili yerel müzisyenler performans sergiledi
Öte yandan yerel sanatçılar Büyükşehir Belediyesi’nin yaz neşesi etkinliklerinde seyircileri ile buluştu. Kocaelili yerel müzisyenler performanslarıyla müzik sevenlerin karşısında olmanın mutluluğunu yaşadı. Vatandaşlar ise seslendirilen şarkılara hem alkışları hem de danslarıyla eşlik etti.
